انعام‌الله سمنگانی، معاون سخنگوی گروه طالبان روز جمعه، ۲ اردیبهشت، در پیامی ویدیویی که در خبرگزاری باختر پخش شد، در پاسخ به محمد مخبر، معاون رئیس‌جمهوری ایران گفت طالبان به توافق‌های میان افغانستان و ایران در مورد حق‌آبه رود هیرمند متعهد است و می‌تواند نگرانی‌های جمهوری اسلامی ایران را از طریق گفت‌وگو رفع کند.

محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران روز چهارشنبه ۳۱ فروردین با اعزام یک نماینده به استان سیستان و بلوچستان برای بازدید از چاه‌های چهارگانه مناطق مرزی گفت: «هیئت حاکم افغانستان باید به این حق‌آبه که طبق توافق‌های معتبر بین‌المللی متعهد به رهاسازی آب برای بهره‌مندی مردم استان سیستان و بلوچستان است، پایبند باشد و هرچه سریع‌تر این موضوع را حل کند.»

در خبری که سایت محمد مخبر در این مورد منتشر کرد آمده است دولت ایران برنامه‌هایی در دست اقدام دارد تا مشکلات مردم استان سیستان و بلوچستان درخصوص کمبود آب شرب در تابستان پیش‌ رو را حل کند. تعهد طالبان به رهاسازی آب از سدهای ساخته شده در مسیر رود هیرمند بر اساس توافق‌هایی که قبلا در زمینه حق‌آبه ایران انجام شده است، یکی از گزینه‌های تامین آب مورد نیاز سیستان و بلوچستان دانسته می‌شود.

انعام‌الله سمنگانی در پاسخ به نگرانی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در مورد حق‌آبه رود هیرمند گفت ممکن است به دلایل مختلف ازجمله خشکسالی در افغانستان تعهدها در زمینه حق‌آبه ایران نقض شده باشد، اما طالبان حاضر است در این مورد با دولت ایران گفت‌وگو کند. به گفته سمنگانی همه نگرانی‌هایی که در مورد حق‌آبه ایران مطرح می‌شوند قابل بحث است.

در سال ۱۳۵۱ خورشیدی میان حکومت‌های وقت افغانستان و ایران در مورد حق‌آبه رود هیرمند توافق‌هایی انجام شد،‌ اما در سال‌های اخیر نقض این توافق‌ها باعث ایجاد تنش میان دو کشور شده است. مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته چندین بار دولت‌های پیشین افغانستان را متهم به نقض توافقنامه حق‌آبه رود هیرمند کردند.

دولت پیشین افغانستان به رهبری اشرف غنی بارها هیئت رسمی به ایران فرستاد تا با مقام‌های ایرانی در این زمینه صحبت کنند. چند کمیته میان دولت‌های ایران و افغانستان در سال ۲۰۱۷ ایجاد و موظف شدند تا در مورد نگرانی‌های دو دولت در زمینه‌های مختلف بحث کنند. یکی از این کمیته‌ها وظیفه‌اش رسیدگی به مسئله رود هیرمند و حق‌آبه ایران بود، اما این تلاش‌ها از انتقادهای دولت ایران در مورد نقض حق‌آبه هیرمند چیزی کم نکرد. مقام‌های ایرانی به اقدام دولت افغانستان و ساختن سد در مسیر رود هیرمند در استان‌های نیمروز، فراه و هلمند واکنش‌های شدیدی نشان دادند و این مسئله به تشدید تنش‌ میان دو کشور منجر شد.

مقام‌های ایرانی در هشت ماهی که از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد چندین بار خواستار رهاسازی آب سدهای ساخته شده در مسیر رود هیرمند شدند و از طالبان خواستند به توافقنامه حق‌آبه ایران احترام بگذارند.

میان مرزبانان ایرانی و نیروهای طالبان در ماه‌های آذر و اسفند سال گذشته در نوار مرزی استان نیمروز افغانستان درگیری‌ مسلحانه رخ داد که دلیل آن اقدام شهروندان ایران به لایروبی در کانال سیخ‌سر گفته شد. دولت‌های ایران و طالبان جزئیاتی از این درگیری‌ها ارائه نکردند و آن را سوءتفاهم میان طالبان و مرزبانان ایرانی دانستند.